الگوسازی مفهومی گفتمان آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران در برنامه‌های درسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم تربیتی، دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع)، مشهد، ایران

2 دانشیار، گروه مطالعات برنامه درسی و آموزش، دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار، گروه مطالعات برنامه درسی و آموزش، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مقاله حاضر با هدف طراحی الگوی مفهومی گفتمان‌سازی آموزه‌های انقلاب اسلامی در برنامه‌های درسی انجام شد. مقاله از نظر هدف، بنیادی و از حیث روش کیفی و در زمره پژوهش نظریه‌ای قرار دارد. بدین منظور، با تأسی به مراحل انجام پژوهش نظریه‌ای و با توجه به ویژگی‌های اساسی رویکرد گفتمان‌سازانه، الگوی مفهومی در دو بعد «فرایند» و «کارکرد» طراحی شد. این الگوی مفهومی، شش مرحله برون‌سازی، تبیین، اقناع، نهادینه‌سازی، رفتارسازی و فراگیرسازی را دربر می‌گرفت که شش کارکرد تکوین مفاهیم، صراحت‌بخشی، پذیرش، ملکه‌سازی، مطالبه‌گری و اشاعه گفتمان را به همراه داشت. بر اساس مدل مفهومی پژوهش، توجه به گفتمان‌سازی به علت همخوانی با نظام تعلیم و تربیت اسلامی، از حیث توجه به آموزه­ های انقلاب اسلامی در برنامه ­های درسی قابل تأمل است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conceptual Modeling of Islamic Revolution Teachings of Curricula in Iran

نویسندگان [English]

  • Dr.Hamideh Pakmehr 1
  • Dr.Maghsoud Amin Khandaghi 2
  • Dr.Seyed Javad Qandili 3
  • Dr.Mahmoud Saeedi Razvani 2
1 Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Imam Reza International University, Mashhad, Iran
2 Associate Professor, Department of Curriculum and Education Studies, Ferdowsi University of Mashhad
3 Assistant Professor, Department of Curriculum and Education Studies, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

The aim of present article was to design a conceptual model of discourse-making of the Islamic Revolution teachings in the curriculum. The article is fundamental in terms of purpose, qualitative method and theoretical research. For this purpose, based on the stages of theoretical research and considering the basic features of the discourse-making approach, a conceptual model was designed in two dimensions of "process" and "function". This conceptual model consisted of six stages of externalization, explanation, persuasion, institutionalization, behaviorization, and inclusiveness, which included the six functions of concept development, explicitness, acceptance, queenship, demanding, and dissemination of discourse. According to the conceptual model of the research, attention to discourse building due to its compatibility with the Islamic education system, in terms of attention to the teachings of the Islamic Revolution in the curriculum can be considered.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse making
  • Teachings of the Islamic Revolution
  • Conceptual Model
  • Curriculum

مراجع

  1. ابراهیم‌زاده، عیسی (1392)، فلسفه تربیت (رشته علوم تربیتی)، تهران: انتشارات پیام نور.
  2. اسدی، امیرحسین (1393)، گفتمان‌سازی نبض توسعه اقتصاد مقاومتی است: http://shabnamha.ir/news/4945.
  3. اسکندری، محمدرضا (1394)، اهمیت و جایگاه گفتمان‌سازی در منظومه فکری رهبری: http://www.siasi.porsemani.ir/content.
  4. افتخاری، اصغر (1391)، «مفهوم و جایگاه جنگ نرم در گفتمان انقلاب اسلامی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 2 (2)، 1ـ27.
  5. آقازاده، احمد (1383)، مسائل آموزش و پرورش ایران، تهران: سمت.
  6. امین خندقی، مقصود و فاطمه‌سادات جعفرنیا (1393)، «چگونگی گفتمان‌سازی نظریه ولایت فقیه در محتوای برنامه‌های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات انقلاب اسلامی، 11، ۱۳۹ـ۱۵۸.
  7. انصاری، محسن (1395)، گفتمان‌سازی لازمه اجرای اقتصاد مقاومتی و از وظایف نخبگان است: http://isaar.ir/doc/news/fa/161520.
  8. باصری، احمد (1386)، «بررسی روش‌های جذب دختران دبیرستانی برای دفاع از آرمان‌های انقلاب در محیط‎های آموزشی»، فصلنامه فرهنگی ـ تربیتی زنان و خانواده، 2 (4)، 43ـ78.
  9. باقری، خسرو (1392)، الگوی مطلوب آموزش و پرورش در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مدرسه.
  10. باقری، شهلا (1393)، «دال مرکزی تمدن‌ساز گفتمان انقلاب اسلامی»، دوفصلنامه الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 3 (5)، 59ـ84.
  11. بشیر، حسن (1392)، «تبلیغات سیاسی به دنبال گفتمان‌سازی و اقناع مخاطب»، ماهنامه مدیریت ارتباطات، 36، 42ـ43.
  12. بهالگردی، بهاره و محمود سعیدی رضوانی (1387)، تأملی در میزان استفاده از ظرفیت درس زبان و ادبیات فارسی (دوره متوسطه) در ترویج فرهنگ ایثار و شهادت، مجموعه مقالات همایش ملی ایثار و شهادت؛ فرصت‌ها و چالش‎ها.
  13. بیات، محمدمراد (1393)، چگونه زمینه را برای گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی فراهم کنیم؟ http://ba-velayat313.blogfa.com/post/38.
  14. پاک‎مهر، حمیده؛ مقصود امین‎خندقی؛ محمود سعیدی‌رضوانی و سیدجواد قندیلی (1396 الف)، «بررسی و تحلیل محتوای کتب درسی دوره ابتدایی از حیث توجه به آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران بر اساس دیدگاه شهید مطهری»، دو فصلنامه علمی ـ پژوهشی پاسداری انقلاب فرهنگی، 6 (14)، 175ـ196.
  15. پاک‌مهر، حمیده؛ مقصود امین‌خندقی؛ محمود سعیدی‌رضوانی و سیدجواد قندیلی (1396 ب)، «ماهیت گفتمان­سازی آموزه­های انقلاب اسلامی و ویژگی‌های آن در برنامه­های درسی نظام آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، 2 (4)، 7ـ40.
  16. پاک‌مهر، حمیده؛ مقصود امین‌خندقی؛ محمود سعیدی‎رضوانی و سیدجواد قندیلی (1395 الف)، خصیصه‌های عناصر برنامه درسی در رویکرد گفتمان‌سازانه با تأکید بر آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران، اولین همایش ملی تازه های تعلیم و تربیت، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردکان، اسفندماه.
  17. جعفرنیا، ‌فاطمه‌سادات (1393)، تحلیل کیفی محتوای کتب درسی دوره متوسطه از منظر گفتمان‌سازی نظریه ولایت فقیه بر اساس آموزه‌های انقلاب اسلامی ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، رشته برنامه‌ریزی درسی، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی.
  18. جعفرنیا، فاطمه‎سادات؛ مقصود امین‌خندقی؛ سیدجواد قندیلی و محمدرضا جواهری (۱۳۹۳)، گفتمان‌سازی به‌مثابه رویکردی برای کاربرد اندیشه‌های کلان و بنیادین اسلامی در نظام تعلیم و تربیت، نخستین همایش ملی الکترونیکی رویکردهای کاربردی و پژوهشی در علوم انسانی و مدیریت، به‌صورت الکترونیکی، مؤسسه آموزشی پژوهشی هزاره سوم.
  19. جهان‎بزرگی، احمد (1388 ب)، «نقش امنیت اقتصادی در حفظ انقلاب اسلامی»، مطالعات انقلاب اسلامی، 5 (16)، 244ـ211.
  20. جهانگیری، محمدحسین (1395)، برنامه‌های اداره اجرایی ستاد اجرایی‌سازی سند راهبردی کشور در امور نخبگان: https://sanad.bmn.ir//fa/605
  21. جوادی آملی، عبدالله (1395)، مبادی اخلاقی در قرآن، قم: اسرا.
  22. جوارشکیان، عباس (1393)، شکاف بین ارزش و کنش از منظر علم النفس، مجموعه سمینارهای تخصصی گروه تعلیم و تربیت اسلامی، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
  23. حسینی، سیدجلال (1392)، مراحل شش‌گانه گفتمان‌سازی تمدن نوین اسلامی: http://ensani.qomstp.ir
  24. خانبگی، مهدی (1383)، «مصاحبه با دکتر خانبگی»، فصلنامه 15 خرداد، 1 (2)، 244ـ269.
  25. دلاور، علی (1394 ب)، روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، تهران: ویرایش.
  26. رحیم‌پور ازغدی، حسن (1392)، نه مرحله برای حاکم کردن گفتمان تمدن اسلامی در جهان: http://www.rasad.org.
  27. رسولی ثانی‌آبادی، الهام (1390)، «هویت انقلابی ـ اسلامی نظام جمهوری اسلامی ایران در گفتمان‌های مختلف سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، 97، 29ـ48.
  28. سالاری، محمدمهدی (1391)، جایگاه واژه‌سازی و نهادسازی در تأسیس تمدن بزرگ اسلامی: http://farsi.khamenei.ir/others-article?id=23036.
  29. سراج، رضا (1384)، جریان‌شناسی گفتمانی سازندگی، اصلاحات و سنت‌گراها: http://didban.ir/fa/news/2912
  30. سند برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (1391)، وزارت آموزش و پرورش: شورای عالی آموزش و پرورش.
  31. سند مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (1390)، وزارت آموزش و پرورش: شورای عالی آموزش و پرورش.
  32. شریعت‎مداری، علی (1395)، اصول و فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: امیرکبیر.
  33. شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1395)، فلسفه آموزش و پرورش، تهران: امیرکبیر.
  34. شعبانی ورکی، بختیار (1385)، منطق پژوهش در علوم تربیتی و اجتماعی: جهت‌گیری نوین، مشهد: به نشر.
  35. صالحی عمران، ابراهیم؛ صمد ایزدی و فرزانه رضایی (1388)، «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی بر مبنای مؤلفه‌های آموزش جهانی»، فصلنامه مطالعات برنامه درسی، 13 و 14، 141ـ 177.
  36. «طرح گفتمان‌سازی صالحین» (1395)، مرکز مطالعات راهبردی تربیت اسلامی.
  37. عباسی، رسول و حامد اکبری (1395)، تدوین چارچوبی مفهومی برای مدیریت فرایند گفتمان‌سازی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت از مجرای شعارهای ملی، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با موضوع الگوی پایه پیشرفت.
  38. علامه، محمد (1393)، گفتمان‌سازی «اقتصاد مقاومتی» چگونه است؟ http://www.598.ir/fa/news/223260.
  39. علم الهدی، سید عبدالرسول و سجاد شیخها (1394)، گفتمان‌سازی صالحین، گزارش منتشرنشده کانون تربیت و نهاد، مرکز مطالعات راهبردی تربیت اسلامی.
  40. علیزاده محمد‌آبادی، محمدرضا (1395)، اقتصاد مقاومتی یک شعار نیست، بلکه یک مبنای نظری است: http://www.bornanews.ir86-86/462367.
  41. غفاری، عبدالله (1393)، ضرورت و شیوه گفتمان‌سازی پیرامون نقشه انسان در قرآن: http://ystc.ir.
  42. فاطمی، محمد (1392)، گفتمان تولید علم در منظومه‌ فکری رهبر انقلاب: http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=5744.
  43. فلاح‌نژاد، علی (1384)، سیاست صدور انقلاب اسلامی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  44. کلانتری، ابراهیم و الهه وکیلی (1394)، «مدل تحلیلی مرجعیت‌محور برای مقایسه نقش کارکردی روحانیت در نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، 5 (14)، 109ـ132.
  45. کلانتری، عبدالحسین (1394)، اصل اساسی گفتمان‌سازی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت: http://www.bashgah.net/fa/content/show/94893.
  46. گرو، ریچارد دبلیو و ادموند سی. شورت (1398)، پژوهش نظریه‌ای: مؤلفه‌ها و ساختارها، ترجمه محمد عطاران.
  47. محمود مهرمحمدی و همکاران (بی‌تا)، روش‌شناسی مطالعات برنامه درسی، تهران: سمت.
  48. محسن‌پور، بهرام (1383)، «ضرورت تدوین نظریه برنامه درسی برای آموزش و پرورش جمهوری اسلامی ایران»، نوآوری‌های آموزشی، 3 (7)، 99ـ113.
  49. مطیع، حسین (1394)، گفتمان‌سازی؛ چیستی، چرایی و چگونگی:
    http://dr-motie.ir/index.aspx?pid=99&articleid=98049.
  50. معاف، علیرضا (1395)، خطر مسخ و استحاله انقلاب در صورت عدم گفتمان‌سازی: http://cbo.ir/story/14917.
  51. مقام معظم رهبری  (11/11/1393)، بیانات پس از نمایشگاه دستاوردهای فناوری نانو.
  52. مقام معظم رهبری (06/02/1395)، دیدار اعضای شورای عالی «مرکز طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» با رهبر انقلاب.
  53. مقام معظم رهبری (06/12/1392)، تشکیل جلسه سران قوا در حضور رهبر انقلاب.
  54. مقام معظم رهبری (14/12/1391)، دیدار اعضای شورای عالی مرکز طراحی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت با رهبر انقلاب.
  55. مقام معظم رهبری (20/12/1392)، بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی.
  56. مقام معظم رهبری (30/11/1392)، بیانات ابلاغ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی.
  57. مقام معظم رهبری (31/06/1386)، بیانات در دیدار کارگزاران نظام‌.
  58. مهدیزاده، سیدمحمد (1387)، رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها.
  59. ـ هاشمی، سیدضیاء (1386)، «نقش نخبگان در تحولات اجتماعی، از نگاه امام علی(ع)»، مجله حوزه و دانشگاه، 26 (1): http://www.hawzah.net/fa/article/view/45456.
  60. Babbie, E. R. (2013), The Practice of Social Research (13th edition), CA: Thompson Wadsworth.
  61. Dogbey, J.k.(2010), Concepts of variable in middle-grades marhematics textbooks during four ears of mathematics education in the United states. Graduate school Theses and Dissertations; http://scholarcommons. usf.edu/etd/1615.
  62. Foucault, M. (2002), Archaeology of Knowledge, London: Routledge.
  63. Humphreys, J., Quinn, F. M. (2013), Health Care Education: The Challenge of the Market. UK: Chapman & Hall.
  64. Kanira, E. (2002), The contribution of drama in education to discourse-making and language development in the Foundation Stage curriculum. PhD thesis, University of Warwick.
  65. Ksenia, K. (2016), The formation of the Eurasian Economic Union: How successful is the Russian regionalhegemony? Journal of Eurasian Studies, In Press, Corrected Proof, Available online 22 April 2016.
  66. Laclau, E., Mouffe, Ch . (2001), Hegemony and Socialist Strategy: Towards a Radical Democratic Politics. Second edition, London: Verso.
  67. Marsh, C. J. (2009), Key Concepts for Understanding Curriculum Teachers' Library, 4th Ed. London: Taylor & Francis Routledge.
  68. Paivarinta, T., Munkvold, B. E. (2005), Enterprise content management: an integrated perspective on information management. 38th Hawaii international conference on system sciences. Hawaii.
  69. Schriewer, J. (2012), Discourse Formation in Comparative Education. 4th Edition,  New York: Oxford.
  70. Seiter, R. H. Gass, J. S. (2010), Persuasion, social influence, and compliance gaining (4th ed.), Boston: Allyn & Bacon.
  71. Thouësny,  S., Bradley,  L. (2011), Second Language Teaching and Learning with Technology: Views of Emergent Researchers, Ireland: Research-publishing.
  72. Van Dijk, Teun A. (2011), Discourse Studies: A Multidisciplinary Introduction. London: Sage.
  73. White, C.J. (2015),  Consistency in Cognitive Social Behaviour: An Introduction to Social Psychology, New York: Psychology Press.
  74. Wuthnow, R. (2009), Communities of Discourse: Ideology and Social Structure in the Reformation, the Enlightenment, and European Socialism. London: Harvard University Press.
پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی
دوره 11، شماره 23
بهار و تابستان 1400
صفحه 199-224

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار