مطالعه کیفی «انحراف جوامع بشری از دین و فطرت الهی» راهی برای شناخت مؤلفه‌های تهدید نرم فرهنگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس و پژوهشگر دانشگاه علوم دریایی امام خمینی(ره) نوشهر

چکیده

معاندان و دشمنان معاصر بر این عقیده­اند که تهدید نرم در حوزه فرهنگی، می­تواند باورها و نگرش مردم در جوامع دینی به­ویژه جمهوری اسلامی ایران را دستخوش تغییر کرده و سپس زمینه رویارویی آن­ها با نظام سیاسی حاکم را فراهم و در نتیجه امنیت کشور را با چالش مواجه نماید. در این پژوهش، بحث «انحراف جوامع بشری از دین و فطرت الهی» بدواً یکی از ابعاد مفروض تهدید نرم فرهنگی انگاشته شده و تلاش گردیده است که با مطالعه منابع اسلامی و به­طور خاص، قرآن کریم و سیره نبوی، مؤلفه‌های آن شناسایی و احصاء شود. نوع تحقیق؛ نظری و کاربردی- توسعه­ای و روش تحقیق آن، داده بنیاد (گراندد تئوری) به شیوه کیفی می­باشد. داده­های آن به صورت کتابخانه ­ای و میدانی، با استفاده از ابزار فیش‌برداری و مصاحبه با مراجعه به جامعه آماری تحقیق شامل آیات و تفاسیر قرآن کریم با رویکرد فرهنگی- تربیتی و کتب سیره نبوی گردآوری و اعتبار و پایایی آن نیز از طریق کشف و بازرسی در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی به تأیید 44 نفر افراد خبره و صاحب‌نظر رسیده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد که بحث «انحراف جوامع بشری از دین و فطرت الهی» از جمله ابعاد تهدید نرم فرهنگی است که علیه مرجع امنیت اسلامی کاربرد دارد و مؤلفه­های آن­ شامل «اشاعه فحشا و منکر در جامعه»، «زمینه‌سازی برای انحرافات مردم»، «ترویج برنامه­های هنری و سرگرمی­های مخرب»، «تهاجم فرهنگی و تبلیغاتی علیه دین و مذهب»، «بدعت و نوآوری در دین»، «ممانعت از رشد آگاهی و بصیرت دینی جامعه»، «دورویی در گفتار و کردار»، «اشرافی گری و دنیاگرایی»، «تطمیع و اغوا»، «اضلال و انحراف در جامعه»، «اختلاف و تفرقه‌افکنی» و «دامن زدن به اختلافات دینی و مذهبی» می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Qualitative Study of "Deviation of Human Societies from Divine Religion and Nature" A Way to Understand the Components of Soft Cultural Threat

نویسنده [English]

  • Dr.Mohammad Hassan Moslemi
Lecturer and Researcher, Imam Khomeini University of Marine Sciences, Noshahr, Iran,
چکیده [English]

Contemporary dissidents and enemies believe that the soft threat in the cultural sphere can change people's beliefs and attitudes in religious societies, especially the Islamic Republic of Iran, and then pave the way for their confrontation with the ruling political system and thus challenge the security of the country. In this research, the discussion of "deviation of human societies from religion and divine nature" is first considered as one of the assumed dimensions of soft cultural threat and it has been attempted to identify and identify its components by studying Islamic sources and specifically, the Holy Quran and prophetic traditions. The type of research, theoretical and applied-development and its research methodology is the foundation data (grounded theory) qualitatively. Its data were collected in a library and field form, using fishing tools and interviews by referring to the statistical population of the research including verses and interpretations of the Holy Quran with a cultural-educational approach and prophetic books, and its validity and reliability have been confirmed by 44 experts and experts through discovery and inspection in three stages of open, pivotal and selective coding. The findings show that the discussion of "deviation of human societies from religion and divine nature" is one of the dimensions of the soft cultural threat that is used against the Islamic security authority, and its components include "spreading prostitution and denial in society", "conditions for people's deviations", "promoting artistic programs and destructive entertainments", "cultural and propaganda invasion against religion", "heresy and innovation in religion", "preventing the growth of religious awareness and insight" "Hypocrisy in speech and actions", "aristocracy and worldlism", "seduction", "deviation in society", "division and division" and "fueling religious and religious differences".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Soft Cultural Threat
  • Holy Quran
  • Prophetic Tradition
  • Security
  • Deviation of Society
  1. قرآن کریم (1373). ترجمه ناصر مکارم شیرازی، قم: دارالقران الکریم.
  2. استرآبادی، احمدبن تاج‌الدین (1374). آثار احمدی تاریخ زندگانی پیامبر اسلام و ائمه اطهار (ع). تهران. انتشارات میراث مکتوب.
  3. بابایی‌طلاتپه، محمدباقر (1387). قدرت نرم، فرهنگ و امنیت. در مجموعه مقالات برگزیده همایش بسیج و قدرت نرم (ج 3). ویراسته اصغر افتخاری، 76-118. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  4. افتخاری، اصغر (1391). تهدید نرم: رویکرد اسلامی. تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
  5. افتخاری، اصغر و برزگرلداری، شیرزاد (1393). تهدید نرم و گونه‌شناسی تهدید در گفتمان قرآن کریم (مطالعه موردی داستان حضرت موسی و فرعون). فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات دفاعی استراتژیک، دوره 12، شماره 56. صص 139-164، تهران.
  6. بلند اختر، نور احمد (1387). استعمار فرانو و جهان اسلام. در مجموعه مقالات برگزیده همایش استعمار فرانو، 325-342. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  7. توکلی، سعید؛ عبدالله‌خانی، علی؛ فرهادی، محمد؛ باقرزاده، محمدباقر و کرمی، رضا (1388). تهدید نرم و راهبردهای مقابله، تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
  8. حریری، نجلا (1385). اصول و روش­های تحقیق کیفی. تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
  9. حق‌شناس، زهرا (1387). استعمار فرانو و جهانی شدن. در مجموعه مقالات برگزیده همایش استعمار فرانو. 213-242، قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  10. خسروی، مرتضی (1394). امنیت در قرآن (رویکردی تفسیری تبیینی). تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
  11. داودی دهاقانی، ابراهیم و کنعانی، اکبر (1395). تبیین بعد تهدید نرم فرهنگی- اجتماعی با رویکرد انتظامی. فصلنامه مطالعات راهبردی ناجا، سال اول، شماره 1. صص 75-100. تهران.
  12. دهخدا، علی­اکبر (1379). لغت‌نامه. تهران: مؤسسه لغت‌نامه دهخدا.
  13. شمس‌دولت‌آبادی، محمود رضا؛ امینی، سید جواد و زروندی، مهدی (1396). جویشی در حوزه امنیت زیست‌محیطی بر اساس گفتمان ولایت‌فقیه. فصلنامه امنیت ملی، سال هشتم، شماره 23، صص 165-195. تهران.
  14. صابری، حسین (1380). خاتم‌النبیین(ص)‏. مشهد: بنیاد پژوهش­هاى اسلامى آستان قدس رضوى‏.
  15. صدر، سید موسی (1383). قرآن و پدیده انحراف در جامعه. فصلنامه پژوهش­های قرآنی، شماره 37-38، تهران.
  16. عقیلی، سید وحید و مصطفوی، فرحناز (1392). ماهیت تهدید نرم، ابعاد و ویژگی­ها. تهران: دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 19. صص 25-42.
  17. علی‌آبادی، یحیی (1392). جزوه آموزشی؛ نرم­افزار آماری کیفی مکس کیودا (MAXQDA10). تهران: گروه جامعه‌شناسی مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور.
  18. قاضی ابرقو (1377). سیرت رسول‌الله. تهران: چاپخانه وزارت ارشاد.
  19. قرائتی، محسن (1374). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
  20. قرائتی، محسن (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
  21. قرشی، سید علی‌اکبر (1377). تفسیر احسن الحدیث. تهران: بنیاد بعثت.
  22. کرمی، مسعود (1387). قابلیت­های بسیج و سرمایه اجتماعی. در مجموعه مقالات برگزیده همایش بسیج و قدرت نرم (ج2). ویراسته اصغر افتخاری، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
  23. لسانی فشارکی، محمدعلی و مرادی زنجانی، حسین (1384). روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم. سایت شهر قرآن.
  24. لطیفی پاکده، لطف علی (1387). استعمار فرانو و انقلاب اسلامی. در مجموعه مقالات برگزیده همایش استعمار فرانو. 445-476. قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
  25. لکزایی، نجف (1385). اصول رهیافت امنیتی پیامبر(ص) در قرآن کریم. فصلنامه علوم سیاسی، شماره 35. صص187-201، قم.
  26. مدرسی، محمدتقی (1377). تفسیر هدایت. مشهد: بنیاد پژوهش­های اسلامی آستان قدس رضوی.
  27. مجلسی، محمدباقر (1403). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  28. مرادی، حجت‌الله (1389). قدرت و جنگ نرم از نظریه تا عمل. تهران: نشر ساقی.
  29. مسلمی، محمدحسن (1398). تهدید نرم فرهنگی و راه­های مقابله با آن از دیدگاه قرآن وسیره نبوی. رساله دوره دکتری، دانشگاه مازندران.
  30. مصباح یزدی، محمدتقی (1387). تهاجم فرهنگی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  31. مصطفوی، حسن (1380). تفسیر روشن. تهران: مرکز نشر کتاب.
  32. معین، محمد (1375). فرهنگ فارسی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  33. معین، محمد (1382). فرهنگ معین (فارسی). تهران: انتشارات زرین.
  34. مکارم شیرازی، ناصر (1374). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  35. میر شریفی، سیدعلی (1385). پیام‌آوران رحمت. چاپ اول، تهران: سمت.
  36. مهرابی، امیرحمزه؛ خنیفر، حسین؛ امیری، علی­نقی؛ زارعی متین، حسن و جندقی، غلامرضا (1390). معرفی روش‌شناسی نظریه داده بنیاد برای تحقیقات اسلامی (ارائه یک نمونه). مجله مدیریت فرهنگ‌سازمانی، صص 23: 5-30.
  37. هاشمیان‌فرد، زاهد (1388). امنیت در اسلام. تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
  38. هاشمیان‌فرد، زاهد (1390). جنگ نرم از نگاه قرآن کریم. تهران: انتشارات دانشگاه عالی دفاع ملی.
  39. ویس‌کرمی، مهراد (1396). فیزیوپاتولوژی انحراف نرم جامعه اسلامی در نهج‌البلاغه با تأکید بر نقش خواص گمراه. فصلنامه علمی- پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی لرستان. دوره 19، شماره 3، لرستان.