جایگاه هویت ملی در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیئت علمی گروه آموزشی علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه قم

3 دانشگاه قم

چکیده

هویت ملی نشانگر شخصیت هر ملت است که می‌تواند آن ملت را در بین سایر ملل مطرح و برجسته نماید. هدف این بررسی، تعیین میزان توجه کتاب‌های درسی دوره­ی ابتدایی به مقوله هویت ملی است. روش پژوهش، توصیفی از نوع تحلیل محتوا می­باشد. جامعه آماری کلیه 43 کتاب درسی دوره­ی ابتدایی چاپ شده در سال 1396 است که با استفاده روش سرشماری (تمام شماری)، تمام جامعه آماری موردمطالعه قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها، فرم تحلیل محتوای کتاب‌های درسی محقق ساخته بود. برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوا به کمک تکنیک آنتروپی شانون استفاده شده است. یافته‌ها نشان داد که در بین مؤلفه‌های هویت ملی (فرهنگی، سیاسی، نمادها)، مؤلفه سیاسی با 274 مورد، مؤلفه فرهنگی 273 مورد و نمادها 195 مورد در کتاب‌های درسی بکار رفته‌اند. همچنین یافته­ها نشان داد که بیشترین مقدار ضریب اهمیت در کتاب‌های درسی دوره ابتدایی را پایه سوم و کمترین مقدار را پایه دوم ابتدایی داشته­ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Place of National Identity in Iranian Elementary School Textbooks

نویسندگان [English]

  • Mehdi Mohammadi 1
  • Fereshteh Safari 2
  • Reza Jafari Harandi 3
1 Associate Professor, Department of Information Science and Knowledge, University of Qom, Qom, Iran
2 M.Sc. Student of Information Science and Knowledge Qom University
3 Associate Professor, Department of Educational Sciences, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]

National identity represents the personality of every nation that can be raised and highlighted among other nations. The aim of this study was to determine the attention of primary school textbooks to national identity. The research method is descriptive content analysis. The statistical population of all 43 primary school textbooks published in 2017 was studied using census method. Data collection tool was a researcher-made content analysis form of textbooks. Content analysis was used to analyze the data using The Shanon Entherapy Technique. The findings showed that among the components of national identity (cultural, political, symbols), political component with 274 cases, cultural component of 273 cases and symbols 195 cases were used in textbooks. The findings also showed that the highest importance coefficient in primary school textbooks had the third and lowest values in the second grade.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Elementary School
  • National Identity
  • Cultural Component
  • Political Component
  • Symbols
  • Content Analysis

مراجع

  1. آذر، عادل (1380). «بسط و توسعه روش آنتروپی شانون برای پردازش داده‌ها در تحلیل محتوا». فصلنامه علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س). 37 و 38: 18-1.
  2. ازغندی، علیرضا و محمدی‌مهر، غلامرضا (1394). «بازنمایی هویت ملی در کتاب‌های فارسی مقطع دبستان». فصلنامه مطالعات ملی. ۱۷ (۱)، 39-51.
  3. جعفری، احمد؛ یزدانی، مرجان و قبادی، مجید (1392). «بررسی عوامل مرتبط با هویت ملی دانش­آموزان متوسطه شهر کرج». مطالعات ملی، ۵۸ (۲)، 147-168.
  4. درویشی، لیلا و پروین، احمدی (1391). «تحلیل محتوای برنامه‌های فرهنگی دوره متوسطه بر اساس نمادهای ملی و مذهبی». پژوهش در برنامه‌ریزی درسی، ۹ (۳۵)، 15-32.
  5. رضایی‌کلانتری، مرضیه؛ حسن‌زاده، رمضان و موسوی­جعفرکلایی، سیدمحسن (1390). «تأثیر مؤلفه­های آموزش‌وپرورش در شکل­گیری هویت ملی دانش­آموزان». مدیریت و رهبری، ۵ (3)، 51-66.
  6. رضوی دینانی، ابتسام؛ شریفی، هادی و علی‌بخشی، مجتبی (1389). «بررسی عوامل مؤثر بر هویت ملی جوانان؛ مطالعه موردی شهر اراک». ماهنامه مهندسی فرهنگی، (14)۲، 30-47.
  7. رون، سید امیر (1390). «هویت‌یابی نسل کودک و نوجوان، تأثیر آموزش تاریخ در شکل‌گیری هویت ملی از منظر برنامه درسی». رشد آموزش، 45 (2)، 6-9.
  8. زاویه، سعید و عزیزی، سیده مهدیه (1392). «تصاویر کتاب‌های درسی و رابطه آن‌ها
    با هویت ملی و دینی مطالعه کتاب‌های اول و دوم دبستان». نشریه مطالعات ملی، ۵۶ (۴)، 121-140.
  9. صالحی‌عمران، ابراهیم و شکیباییان، طناز (1386). «بررسی میزان توجه به مؤلفه‌های هویت ملی در کتاب­های درسی دوره آموزش ابتدایی». مطالعات ملی. (1)8. 63-85.
  10. عابدی، احمد و عریضی سامانی، سید حمیدرضا (1382). «تحلیل محتوای کتاب‌های درسی دوره ابتدایی برحسب سازه انگیزه». نوآوری‌های آموزشی، ش 5: 29-54.
  11. عبداللهی، محمد (1374). «هویت جمعی دینامیسم و مکانیسم تحول آن در ایران».
    نامه انجمن جامعه‌شناسی ایران. (1)1. 63-83.
  12. علوی‌مقدم، سید بهنام و داور پناه، زهرا (1393). «تحلیل محتوای مؤلفه‌های هویت ملی در کتب آموزش زبان فرانسه دوره‌های راهنمایی، دبیرستان و پیش‌دانشگاهی». نوآوری‌های آموزشی، 13 (۴)، 117-140.
  13. فیاض، ایراندخت و ایمانی‌قوشچی، فریبا (1389). «بررسی نمادهای هویت ملی درکتاب‏های درسی تاریخ و علوم اجتماعی دوره متوسطه رشته‏های علوم انسانی، تجربی و ریاضی فیزیک در سال تحصیلی 89-1388». فصلنامه روانشناسی تربیتی، (17)6. 30-68.
  14. لطف‌آبادی، حسین (1378). نقش مؤلفه‌های برنامه درسی در هویت دینی دانشجویان. تهران: انتشارات سمت.
  15. معروفی، یحیی و پناهی‌توانا، صادق (1392). «کتاب‌های ادبیات فارسی دوره متوسطه و بازنمایی مؤلفه­های هویت ملی (دیدگاه دبیران)». مطالعات ملی، ۵۵ (۳)، 107-122.
  16. ملکی، حسن (1387). مبانی برنامه‌ریزی درسی آموزش متوسطه. تهران: انتشارات سمت.
  17. منصوری، علی و فریدونی، آزیتا (1388). «تبلور هویت ملی در کتب درسی بررسی محتوایی کتاب فارسی دوره ابتدایی». مطالعات ملی، (27)10. 2-46.
  18. نجارنهاوندی، مریم و قربانعلی‌زاده، مژگان (1393). «تحلیلی بر هویت ملی در کتب درسی (مطالعه موردی مطالعات اجتماعی)». پژوهش‌های تربیتی، ۲۹ (۳)، 79-101.
  19. نساج، حمید؛ مهرابی‌کوشکی، راضیه؛ رهبرقاضی، محمودرضا و پوررنجبر، مهدیه (1394). «بررسی تأثیر ارزش‌های فرهنگی بر هویت ملی نمونه موردمطالعه: شهروندان شهر کرمان». تحقیقات فرهنگی ایران. (8)1. 1-22.
  20. نیک‌نفس، سعید و علی‌آبادی، خدیجه (1392). «نقش تحلیل محتوا در فرآیند آموزش و طراحی کتاب‌های درسی». مجله جهانی رسانه، (16)2. 124-150.
  21. نوشادی، محمودرضا؛ شمشیری، بابک و احمدی، حبیب (1390). «نقش و کارکرد کتاب‌های تعلیمات اجتماعی پنجم دبستان و سوم راهنمایی در شکل‌گیری هویت ملی». پژوهش­های برنامه درسی، (1)1. 140-167.
  22. هاشمی، سیدضیاء و قربانعلی‌زاذه، مژده (1393). «هویت ملی در کتب مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی». مطالعات ملی، (60)4. 49-79.
  23. هرمیداس باوند، داود (1377). «چالش‌های برون‌مرزی و هویت ایرانی». اطلاعات سیاسی-اقتصادی، ش 129 و 130: 31-20.
  24. هیئت تحریریه سایت پژوه (1384). تاریخ چیست؟ [درون‌خطی] pajooh. com.
  25. Waltz CF, Strickland OL, Lenz ER. (2010). Measurement in nursing and health research: Springer Publishing Company.
  26. Wentzel, K. R. (1997). “Students Motivation in Middle School: The Role of Perceived Pedagogical Caring”. Journal of Educational Psychology, 89 (3):
    411-419.
پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی
دوره 8، شماره 17
بهار و تابستان 1397
صفحه 1-29

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار